Nerwica natręctw − czym jest zaburzenie obsesyjno-kompulsywne?

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne to zaburzenie psychiczne, charakteryzujące się odczuwaniem powtarzających się myśli i potrzebą wykonywania określonych czynności wiele razy. Sprawdź, jakie mogą być objawy i przyczyny powstania tzw. nerwicy natręctw.

Czym jest zaburzenie obsesyjno-kompulsywne?

Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne inaczej określane jest jako nerwica natręctw. Definiuje się je jako zaburzenie psychiczne, wiążące się z występowaniem obsesji, czyli natrętnie powtarzających się myśli, oraz kompulsji, czyli wielokrotnego podejmowania określonych czynności (zrytualizowanych działań). Próba powstrzymania ich powoduje niepokój, napięcie, lęk, cierpienie.

Jakie mogą być przyczyny zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych?

Przyczyny zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego są złożone. Nerwica natręctw spowodowana może być przez następujące czynniki:

• doświadczenia z okresu dzieciństwa, związane ze zbyt dużym poczuciem odpowiedzialności, znalezienie się w sytuacji zagrożenia (doświadczona trauma lub nadużycie),
• zaburzenia budowy lub funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza zaburzenia w pracy mózgu – głównie płata czołowego, jąder podkorowych, przedniej części zakrętu obręczy,
• uwarunkowania genetyczne – większe jest ryzyko powstania nerwicy natręctw u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym,
• dążenie do perfekcji, wysoka ambicja, surowe wychowanie, mała odporność na stres.

Jakie są objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych?

Obsesje, czyli natrętne myśli, zazwyczaj odczuwane są jako niechciane, wstydliwe, absurdalne, przykre. Budzą sprzeciw chorego i pojawiają się wbrew jego woli. Wśród nich wymienia się m.in.:

• ruminacje – wielogodzinne, pseudofilozoficzne, bezużyteczne zastanawianie się nad danym zagadnieniem, problemy z podjęciem decyzji i wyciągnięciem konkretnych wniosków,
• niepewność – z reguły związana jest z codziennymi aktywnościami, mimo że zostały wiele razy sprawdzone, np. brak pewności odnośnie do zamknięcia drzwi, wyłączenia światła,
• myśli o wulgarnym, obscenicznym, bluźnierczym charakterze – niekiedy nasilające się w czasie i w miejscu, gdy nie jest to szczególnie wskazane, np. podczas modlitwy,
• impulsy – nieodparte, nasilone myśli, żeby zacząć krzyczeć w miejscu publicznym, zachować się agresywnie wobec bliskiej osoby czy zrobić rzecz kompromitującą; impulsy nie są realizowane, ale powodują obawę, że mogą zostać wykonane, i chory podejmuje działania, aby do tego nie dopuścić.

Kompulsje, czyli natrętne czynności, uważane są za żenujące, krępujące, bezsensowne, ale jednocześnie trudno się im przeciwstawić. Oto wybrane z nich:

• zbieranie i gromadzenie przedmiotów,
• poprawianie, porządkowanie, układanie – obsesja na punkcie porządku, symetrii,
• sprawdzanie w odpowiedzi na niepewność, np. wyłączenia żelazka, zakręcenia kranu,
• czyszczenie, mycie w odpowiedzi na niepewność poprawnego ich wykonania, np. mycie rąk, mycie naczyń,
• czynności złożone, rytuały, które wykonuje się, żeby uniknąć napięcia lub mało możliwych konsekwencji, np. muszę zamieszać pięć razy w prawo sos, aby był smaczny.

Leczenie nerwicy natręctw

Najczęściej leczenie nerwicy natręctw opiera się na farmakoterapii, psychoterapii – głównie terapii poznawczo-behawioralnej – oraz psychoedukacji.